Το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη διοργανώνει το συνέδριο «Αρχέτυπα στις ελληνικές βιβλιοθήκες: Καταγραφή, τεκμηρίωση, ιστορική πλαισίωση», την Παρασκευή 17 και το Σάββατο 18 Μαρτίου 2023 στην Ιστορική Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος, 2ας Μεραρχίας 36 & Ακτής Μουτσοπούλου στον Πειραιά.
Θέμα του συνεδρίου είναι τα αρχέτυπα των ελληνικών βιβλιοθηκών, τα έντυπα βιβλία που φτάνουν μέχρι τις μέρες μας από την αυγή της τυπογραφίας, τον 15ο αιώνα. Πάνω από 500 αντίτυπα εντοπίζονται σήμερα σε ελληνικές βιβλιοθήκες δημόσιες, δημοτικές, πανεπιστημιακές, μοναστηριακές, ιδιωτικές.
Ως συνέχεια της ημερίδας που είχε οργανωθεί από το Ίδρυμα τον Απρίλιο του 2019, με θέμα τα αρχέτυπα των αθηναϊκών βιβλιοθηκών, το συνέδριο εστιάζει πλέον στα αντίτυπα βιβλιοθηκών της υπόλοιπης χώρας, τα οποία καταγράφηκαν από την ομάδα του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη στη διεθνή βάση Material Evidence in Incunabula το διάστημα 2019-2022. Μετά από 4 χρόνια ταξιδιών, με χαρά θα παρουσιάσουμε επίσης τη νέα ηλεκτρονική ιστοσελίδα-εφαρμογή του Ιδρύματος που συγκεντρώνει τα συνολικά δεδομένα από τις βιβλιοθήκες όλης της Ελλάδας.
Στόχος μας είναι το συνέδριο να αποτελέσει αφορμή συνάντησης και διαλόγου επιστημόνων, ερευνητών και επαγγελματιών από τον χώρο του βιβλίου και των βιβλιοθηκών, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με αφορμή τη μελέτη των αρχέτυπων εκδόσεων και ιδαίτερα των υλικών μαρτυριών τους. Με το σκεπτικό αυτό, το πρόγραμμα του συνεδρίου αναπτύσσεται γύρω από τρεις βασικές θεματικές:
- Παρουσιάσεις ψηφιακών εργαλείων και βάσεων δεδομένων που συμβάλλουν στη μελέτη των αρχέτυπων και παλαίτυπων εκδόσεων.
- Μελέτες περίπτωσης αρχετύπων που σώζονται σήμερα σε ελληνικές βιβλιοθήκες, και της ιστορικής τους διαδρομής. Στην ενότητα εντάσσονται και παραδείγματα από τις προοπτικές επέκτασης του προγράμματος, τόσο στην Ελλάδα όσο και στις γειτονικές της χώρες.
- Ομιλίες ευρύτερου ιστορικού ενδιαφέροντος με αφορμή τα αρχέτυπα των ελληνικών βιβλιοθηκών: για την κυκλοφορία και χρήση έντυπων βιβλίων (και ειδικά των αρχετύπων) στον ελλαδικό χώρο, για την παραγωγή έντυπων εκδόσεων που απευθύνονται είτε σε ελληνόφωνο κοινό είτε σε λόγιους που ενδιαφέρονται για τα ελληνικά, για την ύπαρξη ιδιωτικών και θεσμικών βιβλιοθηκών που περιλάμβαναν και αρχέτυπα, τα οποία σήμερα έχουν χαθεί.
Το συνέδριο πλαισιώνεται από την έκθεση «Η ελληνική γραμματεία στην πρώιμη τυπογραφία», με αρχέτυπες εκδόσεις ελληνικού ενδιαφέροντος, καθώς και επιλεγμένες πρώιμες αριστοτελικές εκδόσεις. Τα αντίτυπα προέρχονται από την πλούσια συλλογή του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη (Συλλογή Bibliotheca Graeca του Σ. Οικονομόπουλου, Συλλογή Π. Λασκαρίδη). Οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να περιηγηθούν στην έκθεση στα διαλείμματα των εργασιών του συνεδρίου.
Τα εγκαίνια της έκθεσης θα τελεστούν από την Α.Ε. την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, την Παρασκευή 17 Μαρτίου, πρώτη μέρα του συνεδρίου.
Οι αιτήσεις για τη δια ζώσης παρακολούθηση του συνεδρίου έχουν κλείσει.
Για τη διαδικτυακή παρακολούθηση του συνεδρίου, παρακαλούμε πατήστε εδώ
*Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου θα υπάρχει ταυτόχρονη μετάφραση από τα ελληνικά στα αγγλικά και αντίστροφα.
Πρόγραμμα
Παρασκευή 17 Μαρτίου 2023
Εγγραφές 18.15
Πέρας προσέλευσης 18.45
Έναρξη 19.00.
Capturing the European early printed heritage: why it matters and what we do with it
Cristina Dondi, University of Oxford, Consortium of European Research Libraries
Μνεία τῶν πρὸ ἡμῶν. Οἱ Νεοέλληνες καὶ ἡ μελέτη τῶν ἀρχετύπων (1820-1976)
Γιάννης Κόκκωνας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο
«Map-inc». Αναζητώντας αρχέτυπα στις βιβλιοθήκες της Ελλάδας
Βέρα Ανδριοπούλου, Κλεοπάτρα Κυρτάτα, Αγγελική Παπαδοπούλου, Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Η Α. Ε. η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου θα εγκαινιάσει την έκθεση «Η ελληνική γραμματεία στην πρώιμη τυπογραφία».
Σάββατο 18 Μαρτίου 2023
9.00-9.30 Εγγραφές
9.30-9.45 Έναρξη
9.45- 11.00 1η συνεδρία. Ψηφιακά εργαλεία για τη μελέτη αρχετύπων και παλαιτύπων.
Προεδρείο: Cristina Dondi
The CERL Provenance Digital Archive (PDA) and its functions in the context of provenance research
Agnieszka Franczyk-Cegła, Ossolineum Library, Consortium of European Research Libraries
Marieke van Delft, Consortium of European Research Libraries
Bibliotheca Graeca
Αθανάσιος Οικονομόπουλος, συλλέκτης
Greek printing type and the “Typenrepertorium der Wiegendrucke”
Oliver Duntze, Staatsbibliothek zu Berlin
The AGAPE database and the reception of Greek Patristics
Paolo Sachet, Université de Genève
Συζήτηση
11.00-11.15 Διάλειμμα
11.15 -12.30 2η συνεδρία. Συμβολή στην καταγραφή των σωζόμενων αρχετύπων: μελέτες περίπτωσης από τις ελληνικές βιβλιοθήκες.
Προεδρείο: Ειρήνη Σολομωνίδη
Τα αρχέτυπα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ως μάρτυρες του προσφυγικού Ελληνισμού
Αντώνης Χατζηχρήστος, Κεντρική Βιβλιοθήκη Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Η ιστορία μιας συλλογής. Κοβεντάρειος Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης: Από το αρχέτυπο στην ψηφιακή απεικόνιση
Δήμητρα Τσότσιου-Τσιάγια, Κοβεντάρειος Βιβλιοθήκη Κοζάνης
Ιωάννα Στεργιοπούλου, Κοβεντάρειος Βιβλιοθήκη Κοζάνης
Αρχέτυπες και παλαίτυπες εκδόσεις της ιστορικής βιβλιοθήκης του Γυμνασίου Μυτιλήνης
Όμιλος Αριστείας και Δημιουργικότητας Πρότυπου ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης του Πανεπιστημίου Αιγαίου Επιβλέποντες Καθηγητές: Αθανάσιος Ι. Καλαμάτας & Ιάκωβος Μαστρογιάννης
Ἡ διακίνηση ἑνὸς ἀντιτύπου τῆς ἀρχέτυπης ἔκδοσης τῆς «Γραμματικῆς» τοῦ Θ. Γαζῆ (1495) στὴν Πάτμο (18ος-19ος αι.): Ἀπὸ τὸ «κατὰ Πάτμον φροντιστήριον τῶν ἑλληνικῶν μαθημάτων» στὴ βιβλιοθήκη τῆς Μονῆς τοῦ Θεολόγου
Γιάννης Μελιανός, Βιβλιοθήκη Ι. Μ. Αγ. Ιωάννου του Θεολόγου, Πάτμος
Συζήτηση
12.30-12.45 Διάλειμμα
12.45 -14.00 3η συνεδρία. Συμβολή στην καταγραφή των σωζόμενων αρχετύπων: προσθήκες και προοπτικές επέκτασης.
Προεδρείο: Βέρα Ανδριοπούλου
Αρχέτυπες εκδόσεις σε βιβλιοθήκες της Κρήτης
Κωνσταντίνος Μ. Παπαδάκης, Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Κρήτης
Αρχέτυπα στις ελληνικές βιβλιοθήκες. Η εφαρμογή του προγράμματος 15th BookTrade στην Ελλάδα από το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Βέρα Ανδριοπούλου, Κλεοπάτρα Κυρτάτα, Αγγελική Παπαδοπούλου, Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Κτητορικές ιστορίες από τα αρχέτυπα του Μουσείου Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου
Ειρήνη Σολομωνίδη, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα
Σπάνια βιβλία στις συλλογές της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Αλβανίας
Sonila Tërpo, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αλβανίας
Συζήτηση
14.00-15.00 Διάλειμμα
15.00- 16.00 4η συνεδρία. Πρώιμες ελληνικές εκδόσεις: από την Ιταλία στην Οθωμανική αυτοκρατορία.
Προεδρείο: Geri Della Rocca de Candal
Early Greek dictionaries and the printing press
Paul Botley, University of Warwick
Books for Greeks and books for non-Greeks in sixteenth-century Venice: cultural and intellectual transference and exchange
Νατάσσα Κωνσταντινίδου, Πανεπιστήμιο Κύπρου
Printed books in the Ottoman Empire (1450-1600): some observations
Geri Della Rocca de Candal, Lincoln College, Oxford
Συζήτηση
16.00-16.15 Διάλειμμα
16.15- 17.30 5η συνεδρία. Πρώιμες εκδόσεις στην Ελλάδα: ιστορικοί κατάλογοι και αρχειακές μαρτυρίες.
Προεδρείο: Παναγιώτα Τζιβάρα
Αρχειακές μαρτυρίες για την ύπαρξη ιδιωτικών, μοναστηριακών και εκκλησιαστικών βιβλιοθηκών στην Κρήτη τον δέκατο έκτο και δέκατο έβδομο αιώνα
Eιρήνη Λυδάκη, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης/Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας
Διαβάζοντας τον κατάλογο μιας ιδιωτικής βιβλιοθήκης των αρχών του 19ου αιώνα
Βάσω Σειρηνίδου, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Τα όμορφα βιβλία να χάθηκαν όμορφα; Ίχνη, μαρτυρίες, φωνές και ψίθυροι για την παρουσία αρχετύπων εκδόσεων στην Κέρκυρα του 19ου αιώνα
Παναγιώτα Τζιβάρα, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Αρχέτυπες εκδόσεις σε βιβλιοθήκες των Ιωαννίνων
Δημήτρης Σ. Γεωργακόπουλος, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Συζήτηση
17.30 Σχόλια και συμπεράσματα
Βέρα Ανδριοπούλου, Κλεοπάτρα Κυρτάτα, Αγγελική Παπαδοπούλου, Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη