Τμήμα της βιβλιοθήκης του ιστορικού Φίλιππου Ηλιού

Μέρος της βιβλιοθήκης του Φίλιππου Ηλιού παραχωρήθηκε στο Ίδρυμα από τη σύζυγό του Μαρία Ηλιού. Τα τεκμήριά της αναφέρονται στην ιστορία του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, του ελληνικού βιβλίου και της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας. Ακόμα, στη συλλογή περιλαμβάνονται σπάνια θρησκευτικά βιβλία του 19ου αιώνα, καθώς και λογοτεχνικά και φιλολογικά περιοδικά.

Κατάλογος συλλογής

Ο Φίλιππος Ηλιού (1931-2004) ήταν ιστορικός, φιλόλογος και βιβλιογράφος. Ήταν γιος του βουλευτή της ΕΔΑ Ηλία Ηλιού. Αποφοίτησε από το Πειραματικό Σχολείο Αθηνών το 1950 αλλά επειδή δεν διέθετε πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων δεν του επιτράπηκε να δώσει εξετάσεις στο ελληνικό πανεπιστήμιο. Φοίτησε στη Σορβόννη και στην École Pratique des Hautes Études, όπου εκπόνησε διδακτορική διατριβή με θέμα «Η ανάγνωση στην Ελλάδα την εποχή του Διαφωτισμού και της Επανάστασης (1749-1832)». Κατά τη δικτατορία κατέφυγε στο Παρίσι, όπου ανέπτυξε αντιδικτατορική δράση. Το 1974 επέστρεψε στην Ελλάδα όπου συνέχισε την πολιτική του δράση σε οργανώσεις της Αριστεράς, την οποία συνέχισε μέχρι το τέλος της ζωής του. Η επιστημονική του δραστηριότητα ήταν επίσης σημαντική. Πριν τη δικτατορία υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Κέντρου Μαρξιστικών Μελετών και Ερευνών. Μετά τη Μεταπολίτευση, υπήρξε μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού «Ο Ερανιστής» και του ΔΣ του Ομίλου Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού, συνιδρυτής του περιοδικού «Τα Ιστορικά». Ήταν ιδρυτικό μέλος και Πρόεδρος (1992 κ.ε.) των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, καθώς και μέλος της συντακτικής επιτροπής της περιοδικής τους έκδοσης «Αρχειοτάξιο». Υπήρξε επίσης Διευθυντής της σειράς «Νεοελληνικά Μελετήματα» στον Εκδοτικό Οίκο Ερμής (1976-1987). Ασχολήθηκε με την ιστορία, ιδίως της περιόδου του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, καθώς και του έντυπου βιβλίου και της ανάγνωσης, έγραψε μεγάλο αριθμό σχετικών βιβλίων και άρθρων και συμμετείχε σε επιστημονικές συναντήσεις και συνέδρια. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η βιβλιογραφική του έρευνα. Έστησε το 1986 στο ΕΛΙΑ το «Βιβλιολογικό Εργαστήρι» (σήμερα «Βιβλιολογικό Εργαστήρι Φίλιππος Ηλιού» στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας), με σκοπό να αποτελέσει εργαστήρι έρευνας για την κοινωνική ιστορία του βιβλίου και κατ’ επέκταση για την κοινωνική ιστορία της παιδείας. Σημαντικότερος καρπός των βιβλιογραφικών του μελετών ήταν η «Ελληνική Βιβλιογραφία του 19ου αιώνα», μια συστηματική καταγραφή των ελληνόγλωσσων βιβλίων του 19ου αιώνα, σε συνεργασία με την Πόπη Πολέμη.