Η 6η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως Πανελλήνια Ημέρα κατά του εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο.
Ακολουθεί ένα κείμενο για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού, από δύο συνεργάτιδες του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη, τη Δρ. Γιούλη Μπαλίκου, Ψυχολόγο – Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια και την Κατερίνα Σοφιανοπούλου, Ψυχολόγο, MSc Προαγωγής Υγείας, Γνωσιακή-Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεύτρια.
“Σύμφωνα με τον Αμερικανικό Ψυχολογικό Σύλλογο (ΑΡΑ), ο εκφοβισμός συνιστά «μια μορφή επιθετικής συμπεριφοράς κατά την οποία κάποιος προκαλεί σκόπιμα και επανειλημμένα σε ένα άλλο άτομο τραυματισμό ή δυσφορία ενώ μπορεί να λάβει τη μορφή σωματικής βίας, λεκτικής βίας ή πιο διακριτικών ενεργειών». Η συμπεριφορά εκφοβισμού ορίζεται κυρίως από τρία βασικά χαρακτηριστικά: την πρόθεση πρόκλησης βλάβης, την επανάληψη της συμπεριφοράς και την ανισορροπία δύναμης (Olweus, 1993). H ανισορροπία δύναμης εκφράζεται συνήθως ως διαφορά σωματικής δύναμης, δημοφιλίας, οικονομικής ευρωστότητας αλλά και διαφορά που απλώς γίνεται αντιληπτή ως διαφορά από τα εμπλεκόμενα μέρη, χωρίς ωστόσο να είναι πραγματική. Το άτομο που εκφοβίζεται συνήθως δυσκολεύεται να υπερασπιστεί τον εαυτό του.
Η σχολική βία και ο εκφοβισμός δεν έχουν σύνορα. Τα τελευταία χρόνια, η βία στο σχολικό περιβάλλον έχει ενταθεί, είτε με φυσική είτε με διαδικτυακή και από απόσταση παρουσία, επηρεάζοντας τη σωματική και ψυχική ευημερία ενός σημαντικού ποσοστού παιδιών και εφήβων. Ο εκφοβισμός μπορεί να προκαλέσει αισθήματα απόρριψης και αποκλεισμού, καθώς και χαμηλής αυτοεκτίμησης. Τα παιδιά που υφίστανται λεκτικό και σωματικό εκφοβισμό διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν κατάθλιψη από ό,τι τα παιδιά που δεν υφίστανται εκφοβισμό. Σύμφωνα με την Unesco, η βία που εκφράζεται στο σχολικό κι ευρύτερο εκπαιδευτικό περιβάλλον συνιστά καθημερινότητα που στερεί από εκατομμύρια παιδιά και νέους το θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα στην εκπαίδευση, ενώ τα κορίτσια πλήττονται δυσανάλογα, όπως και εκείνα που θεωρείται ότι δεν συμμορφώνονται με τις επικρατούσες σεξουαλικές και έμφυλες νόρμες.
Η ολοένα αυξανόμενη ένταση του φαινομένου καθιστά επιτακτική την ανάγκη πρόληψης και διαχείρισης. Ο σχολικός εκφοβισμός θα πρέπει να ιδωθεί μέσα σε ένα κοινωνικο-οικολογικό πλαίσιο που αντιμετωπίζει τους μαθητές, το σχολείο και τις συνδέσεις με τους γονείς ως μέρη ενός ευρύτερου συστήματος. Αυτή η συστημική διάσταση λαμβάνει υπόψη το ευρύτερο σχολικό περιβάλλον, τη θεσμική κουλτούρα και τις σχέσεις και διευρύνει την προοπτική μας πέρα από την απλή αντιμετώπιση του εκφοβισμού ως πρόβλημα ατόμων. Αν και η αλλαγή πρέπει να επιτευχθεί σε επίπεδο συστημάτων, μπορούμε να δουλέψουμε και σε επίπεδο ατόμων. Στην πραγματικότητα, χρειάζεται να βοηθήσουμε τα παιδιά να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους και να ενισχυθεί η συναισθηματική τους ανθεκτικότητα και ταυτόχρονα να παρέμβουμε στη σχολική αλλά και κοινωνική κουλτούρα. Είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που δημιουργούνται μέσα στο σχολικό περιβάλλον μέσα από την ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών και την παροχή στήριξης από φορείς και υπηρεσίες”.
Παραπομπές:
Olweus, D. (1993). Bullying at school: What we know and what we can do. Blackwell Publishing.
APA (n.d.). Bullying. Https://Www.Apa.Org. Retrieved March 6, 2023, from https://www.apa.org/topics/bullying
UNESCO (n.d.). Https://en.unesco.org. Retrieved March 6, 2023. https://en.unesco.org/themes/school-violence-and-bullying.